проект для внесения предложений 

Ереже Жануарларды еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда ұстау және өсіру

 1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Жануарларды еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда ұстау және өсіру қағидалары (бұдан әрі – қағидалар) «Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 шілдедегі Заңының 9-бабы
   1-тармағының 69) тармақшасына сәйкес әзірленді және Жануарларды еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда ұстау және өсіру тәртібін айқындайды.
2. Осы Ережеде мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) аң аулау – аң аулау объектісі болып табылатын жануарларды өсіру;

2) фермер аңшылық шаруашылығы – жеке меншіктегі жануарларды аңшылық мақсатында жасанды өсіруге мамандандырылған аңшылық шаруашылығы;

3) жануарларды еріксіз ұстау-жануарларды торларда, вольерлерде, аквариумдарда, террариумдарда, бассейндерде және басқа да арнайы үй-жайларда ұстау;

4) жануарларды жартылай ерікті жағдайларда ұстау-жануарларды табиғи мекендеу ортасына жақын жағдайларда ұстау, олар көбінесе табиғи азықтармен қоректенеді, бірақ табиғи жерлердің жасанды оқшауланған учаскесінен тыс еркін жүріп-тұруға мүмкіндігі жоқ.

3. Ереже жабайы жануарларды, оның ішінде сирек кездесетін және Құрып кету қаупі төнген, сондай – ақ құрып кету қаупі төнген жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы Конвенцияның (бұдан әрі-СИТЕС Конвенциясы) I II III қосымшасына кіретін жабайы жануарларды ұстау, пайдалану тетігін белгілейді, жабайы жануарлар иелерінің құқықтары мен міндеттерін, сондай-ақ осы саладағы бақылауды айқындайды. Белгілі бір түрлер (жабайы жануарлар түрлерінің топтары) үшін қолданыстағы заңнамаға сәйкес Ерекше тәртіп белгіленеді.
4. Ереже Қазақстан Республикасының аумағында жабайы жануарларды еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда ұстайтын заңды және жеке тұлғаларға қолданылады.
5. Жабайы жануарларды еріксіз жағдайда немесе жартылай ерікті жағдайларда ұстау және өсіру мынадай қағидаттарға негізделеді:
   - ізгілікті қарым-жануарлар;
   - мемлекеттік атқарушы билік органдарының, қоғамдық ұйымдардың жануарларды қатыгез қараудан қорғау, жабайы жануарлардың санын есепке алу, реттеу, жабайы жануарлар иелерінің қолданыстағы заңнама мен осы Ережелердің талаптарын міндетті түрде орындауы саласында қатысуы.

6. Жабайы жануарлардың денсаулығы, оларды ұстау және пайдалану үшін олардың иелері жауап береді.

2-тарау. Жабайы жануарларды еріксіз ұстау және өсіру шарттары

7. Жабайы жануарларды еріксіз ұстау:
   - жабайы жануарды сатып алудың заңдылығын растайтын құжаттар;
   - биологиялық, түрлік және жеке ерекшеліктеріне сәйкес келетін ұстау жағдайлары.

8. Жеке және заңды тұлғалардың, көп пәтерлі үйлердің ірі пәтерлерінде (түрі үшін орташа салмағы 10 кг жоғары) жабайы жануарлар түрлерін ұстауға жол берілмейді. Көп пәтерлі үйлердің пәтерлеріндегі жабайы жануарлар түрлерінің саны олардың биологиялық қажеттіліктеріне сәйкес келген жағдайда шектеледі: ұсақ түрлерге арналған 5-тен астам дарақ (түр үшін орташа салмағы 2 кг дейін) және орташа өлшемдерге арналған 2-ден астам дарақ (түр үшін орташа салмағы 10 кг дейін).
9. Қазақстан аумағында жылжымалы зоологиялық көрмелер мен зоологиялық парктердің қызметіне осы Ереженің талаптары сақталған жағдайда ғана жол беріледі.
10. Жабайы жануарларды тиісті жағдай жасамай қолда ұстауға жол берілмейді.
11. Жабайы жануарларды еріксіз ұстау мақсатында рұқсат етіледі:
    - табиғат бұрыштарында, зоологиялық парктерде, ұлттық табиғи парктерде, аймақтық ландшафтық парктерде бос уақытты ұйымдастыру кезінде экологиялық-тәрбие жұмыстарын жүргізу және көрсету;
    - жабайы жануарларды құтқару және оңалту орталықтарында оңалту;
    - биосфералық және табиғи қорықтарда, ұлттық табиғи парктерде, жабайы жануарларды өсіру орталықтарында, зоологиялық парктерде өсіру және одан әрі реинтродукциялау;
    - ғылыми-зерттеу мекемелері мен хайуанаттар парктерінде ғылыми зерттеулер жүргізу (ғылыми мақсатта пайдалану);
    - ойын-сауық іс-шараларында, цирктерде бос уақытты ұйымдастыру кезінде пайдалану;
    - аңшылық алқаптарының өнімділігін арттыру үшін өсіру-аңшылық шаруашылықтарында;
    - өнім алу үшін (сатуға асыл тұқымды мал, ет, тері, жұмыртқа, мүйіз және басқалар), аң аулау, сафариде парктерде, демонстрациялық вольерлерде-аңшылық фермерлік шаруашылықтарда көрсету үшін өсіру;
    - жеке және заңды тұлғалардың эстетикалық мақсаттарда, оның ішінде жануарлардың сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің тізбесіне және СИТЕС Конвенциясына енгізілген жануарлар дүниесі объектілерін пайдалануы.

12. Жеке немесе заңды тұлға ұстайтын жануарлар саны оларды ұстау жағдайларын қамтамасыз ету мүмкіндігімен шектеледі. Бұл ретте жануарларды ұстау қатар тұратын адамдардың құқықтары мен бостандықтарын бұзбауы тиіс.
13. Жабайы жануарларды ұстау жағдайлары олардың биологиялық, түрлік және жеке қажеттіліктерін қамтамасыз етуі, сондай-ақ оларды ұстау орындарынан шығуын болдырмауы тиіс.
14. Жануарларды ұстау орны жабайы жануарларды орналастыру үшін жеткілікті кеңістікті қамтамасыз етуі, олардың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ететін қажетті құралдармен (күзендер, ұялар, паналар, тоғандар, Бассейндер және т.б.) жабдықталуы тиіс.
    Барлық жабдықтар, оның ішінде электр құралдары жануарларды зақымдамайтындай және зақымдамайтындай етіп орнатылуы тиіс.

15. Жануарларды торлы ұстау кезінде, егер бұл олардың жайлылығы мен әл-ауқаты үшін қажет болса, жаңбырдан, қар мен желден немесе шамадан тыс күн сәулесінен жеткілікті паналауды қамтамасыз ету қажет. Жылу сүйгіш жануарлар үшін тиісті жабық үй-жайлар, оның ішінде жануарларды қысқы кезеңде ұстау үшін қарастырылуы тиіс.
16. Су жануарларына арналған бассейндерде, резервуарларда және аквариумдарда тұздылықтың тиісті деңгейін, оттегінің құрамын және су сапасының басқа да көрсеткіштерін ұстап тұру және суға бөгде заттардың түсуінің алдын алу қажет.
17. Жануарларды ұстау орындарында паразиттер мен басқа да патогендердің жиналуына жол берілмейді.
18. Жануарларды ұстау орындарында анықталған жабдықтардың, торлардың, вольерлердің ақаулықтары дереу жойылуы тиіс. Жоғарыда көрсетілген ақаулықтарды тез жою мүмкін болмаған жағдайда жануарларды басқа үй - жайға көшіру, ал ауыстыру мүмкін болмаған жағдайда-қауіп көзімен жанасудан оқшаулау қажет.
19. Жануарларға зиян келтіруі мүмкін өсімдіктер олардың қол жетімділігінен тыс болуы тиіс.
20. Жануарларды ұстау орындарының температуралық режимі, желдету және жарықтандыру жануарлардың түріне сәйкес болуы тиіс. Жарықтандыру денсаулық және гигиена жағдайына ағымдағы тексеру жүргізу үшін, сондай-ақ жинау үшін жеткілікті болуы тиіс.
    Жасанды жарық көздерінің күн сәулесіне барынша жақын спектрі және жануарлардың жайсыздығын немесе жансыздығын тудырмайтындай қарқындылығы болуы тиіс.

21. Жануарларды азықтандыру әр дарақтың нақты түрі мен жеке қажеттіліктерін ескеретін жемшөп рационы бойынша жүзеге асырылуы тиіс.
    Рационды жасаған кезде әрбір жануардың ұстау шарттарын, мөлшерін, жасын және белсенділігін және ерекше жағдайларда қажеттілігін (мысалы, жануардың физиологиялық мұқтаждықтары, топтағы/табында жануарларды ұстау, қысқы ұйқы және т.б.) және белгілі бір жануарларға арналған рационның ерекшеліктерін (мысалы, ветеринариялық емдеудегі жануарларға, жүкті жануарларға, төлдерге және т. б.) ескеру қажет.

22. Мал азығын және суды беру кезінде жануарлардың табиғи мінез-құлқын ескеру қажет.
23. Жануарларда әрдайым жеткілікті мөлшерде таза ауыз су болуы тиіс, оған әрбір жануардың тәулік бойы еркін қол жеткізуі тиіс.
24. Азық және су контейнерлері пайдалану кезінде олар әрқашан жануарға қол жетімді болатындай етіп орналастырылуы тиіс. Қолданғаннан кейін оларды үнемі жуу қажет. Азық және су контейнерлерін басқа мақсатта пайдалануға тыйым салынады.
25. Азықтандыру әдістері жануарлар үшін де, олардың иелері немесе жануарларды азықтандыру жүргізетін адамдар үшін де қауіпсіз болуы тиіс.
26. Жануарларға күтім жасау ветеринария, зоотехния, биология саласындағы тиісті білікті мамандардың басшылығымен жануарлардың ыңғайсыздығын, күйзелісін және жарақаттануын барынша болдырмайтындай етіп жүзеге асырылуы тиіс.
    Жануарлар ауырған жағдайда күтім (емдеу) ветеринария саласындағы білікті мамандардың басшылығымен, ал қажет болған жағдайда мамандандырылған мекемелерде жүзеге асырылуы тиіс. Жануарларға ие жеке тұлғалар ауру жануарларға күтім жасау мәселесінде Құзыретті (оқытылған) болуы тиіс.

27. Жануарлардың иелері, сондай-ақ жануарларды ұстауға жағдай жасауды қамтамасыз ететін адамдар (азықтандыру, ұстау орындарын күту және басқалар), жем дайындау кезінде жеке гигиена және гигиена ережелерімен танысуы тиіс және оларды сақтауға міндетті, өйткені жабдықпен, ыдыспен және беттермен жанасқан кезде айқаспалы ластану қаупі бар.
28. Жабайы жануарларды асырауда тыйым салынады:
    - қатар орналасқан үй-жайларда өзара қатысуы күйзеліске әкеп соғатын жабайы жануарларды орналастыруға;
    - бір жабайы жануарлардың басқалардан артық үстемдігіне жол беру;
    - жабайы жануарларды бір үй-жайда ұстауға, егер олардың бірге тұруы олардың біреуінің өлуіне әкеп соғуы мүмкін екені белгілі болса.

29. Жануарларды ойын-сауық іс-шараларында (цирктік және театрлық көріністер және т.б.) пайдаланған кезде жануарларды жарақаттауға әкеп соқтыратын табиғи емес іс-шараларды орындауға мәжбүрлеуге, сондай-ақ жануарларды шамадан тыс физиологиялық жүктеме жағдайында пайдалануға тыйым салынады.

3-тарау. Тасымалдау және жылжыту

30. Жануарларды тасымалдау кезінде олардың тамақ пен суға деген қажеттілігі қанағаттандырылуға тиіс,олар үшін зиянды сыртқы әсерден қорғау қамтамасыз етілуі тиіс.
31. Жануарларды тасымалдау мүмкін болатын жарақаттар, зақымданулар мен стресс тәуекелдерін азайту мақсатында жануарлардың темпераменті мен мінез-құлқының ерекшеліктерін ескеруі тиіс.
32. Ұстау орнынан тыс жерде тасымалданатын жануарларды оның иесі немесе жануар иесінің атынан әрекет ететін білікті мамандар алып жүруі тиіс.
33. Жануарды тасымалдау кезінде жануардың қауіпсіздігі мен әл-ауқаты қамтамасыз етілуі тиіс. Тасымалдау айналасындағылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жануардың адамдармен қарым-қатынастан сенімді оқшауланған болатындай етіп жүзеге асырылуы тиіс.
34. Жануарлардың орнын ауыстыруға рұқсат беретін ветеринариялық құжаттары болуы қажет.

4-тарау. Жабайы жануарлар иелерінің міндеттері 

35. Жабайы жануарлардың иелері міндетті:
36. Осы Ереженің талаптарын, ветеринариялық-санитариялық талаптарды және адамдардың қауіпсіздігін міндетті түрде қамтамасыз ете отырып, қоғамдық тәртіп талаптарын сақтау.
37. Биологиялық ерекшеліктеріне сәйкес табиғи (физиологиялық) қажеттіліктер жағдайларын қамтамасыз ете отырып, жабайы жануарларды ұстауға, санитарлық-гигиеналық нормалар мен ережелерді сақтауға, басқа жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің бұзылуына жол бермеуге, адамдар мен жануарлар үшін қауіп-қатер немесе қолайсыздық туғызбауға міндетті.
38. Оларға тиесілі жануарларға міндетті ветеринариялық-санитариялық өңдеу және эпизоотияға қарсы іс-шаралар жүргізуді қамтамасыз ету, қажет болған жағдайда ең қысқа мерзімде жануардың тіркелуін қамтамасыз ету.
39. Ветеринариялық медицина мекемелерінің лауазымды тұлғаларының талабы бойынша жануарларды қарау, диагностикалық зерттеулер, профилактикалық егу және өңдеу үшін беруге міндетті.
40. Жануарда ауру болуына күдік туындаған жағдайда, мұндай жануарды дереу оқшаулап, ветеринариялық дәрігерге бару керек.
41. Егер жануарларды одан әрі ұстау мүмкіндігі болмаса, басқа жеке немесе заңды тұлғаның меншігіне беруге міндетті.
42. Жануардың шағу немесе жарақаттану жағдайлары туралы Денсаулық сақтау мекемелеріне хабарлау.
    Адамдарды немесе жануарларды тістеген жабайы жануарларды олардың иелері тез арада мемлекеттік ветеринариялық медицина мекемесіне қарау үшін жеткізуі тиіс.

8. Егер жануарларға адамға немесе басқа жануарларға дене жарақаттары келтірілген жағдайда және санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарының тиісті шешімі болған жағдайда жабайы жануарларды уақытша оқшаулау үшін мемлекеттік ветеринариялық қадағалау органдарына беру.
9. Өз жабайы жануарлардың төлін, оның ішінде, егер оларды өсіру көзделмесе, стерильдеу жүргізу жолымен реттеу.
10. Жануарды тасымалдау немесе ұстау орнынан тыс жерде болған кезде қоршаған адамдардың және олардың мүлкінің, басқа жануарлардың және жануардың өзінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
11. Жануарларды уақытша оқшаулауға арналған тор (үй-жай) болуы тиіс, ол жануар ауырған кезде қажет болуы мүмкін және егер жануар қоршаған ортаға қауіпті болса.
12. Мемлекеттік ветеринариялық қадағалау органдарының талаптарына сәйкес міндетті түрде көрсетілген, ұсталатын жануарлардың тізілімін (тізбесін) ұсыну:
    - жануарлар түрлерінің, клички нөмірлері;
    - жануардың жасы;
    - бояу ерекшеліктері;
    - туған немесе сатып алынған күні;
    - мал сатып алуға құжаттардың көшірмелері.

36. Жануарларды ұстау жағдайлары, денсаулық жағдайы және мінез-құлқы күніне кемінде екі рет меншік иесі немесе жануарларды күтетін адамдар тексерілуі тиіс және ұстау режимі сәйкес келмеген немесе бұзылған, жануардың қалыпты емес мінез-құлқы анықталған жағдайда жануарларды бақылау журналына тиісті жазба жасалады.
37. Мазасыздану үшін себеп болатын жануарлар шамадан тыс стресс, ауру немесе жарақат алу үшін мұқият тексерілуі тиіс.
38. Егер жануар қоршаған ортаға қауіпті болса, жануарларды уақытша оқшаулау жүргізілуі мүмкін.
39. Адам тістеген немесе жарақат алған жағдайда иесі немесе зардап шеккен адам дереу мемлекеттік денсаулық сақтау және ветеринарлық медицина мекемелеріне хабарлауы тиіс.
40. Жануар өлген жағдайда иесі оның (жануардың) өлген фактісі туралы ветеринариялық медицина мекемесіне және кәсіпорынға, сондай-ақ жануарлардың өлекселерін кәдеге жарату (көму) бойынша маманданған ұйымға немесе мекемеге хабарлайды.
41. Иесінің қалауы бойынша жануарды сәйкестендіру мақсатында ол алынып тасталуы немесе чипленуі мүмкін.

5-тарау. Жабайы жануарларды сатып алу тәртібі 

42. Табиғи ортаның жай-күйінен алынған, жартылай ерікті жағдайларда немесе еріксіз түрде ажыратылған (алынған) немесе заңмен тыйым салынбаған басқа жолмен сатып алынған жануарлар дүниесі объектілері осы Ереженің 7-тармағында көрсетілген құжаттар негізінде заңды және жеке тұлғалардың жеке меншігінде болуы мүмкін.
43. Жануардың сатушысы сатып алушыны жануардың түрі, кіші түрі, денсаулық жағдайы және басқа да қасиеттері туралы (ветеринариялық тексерудің қолданыстағы мәліметтері/анықтамасы), сондай-ақ оны ұстау шарттары туралы дұрыс ақпаратпен қамтамасыз етуге міндетті.
44. Егер жануарлардың сирек кездесетін және Құрып кету қаупі төнген түрлерінің тізбесіне енгізілген немесе Қазақстан Республикасының қолданыстағы халықаралық шарттарына сәйкес қорғауға жататын түрлер қатарынан жабайы жануар сатылса, жануардың сатушысы сатып алушыға осы жануарды меншікке сатып алудың (қоршаған ортадан алудың, Қазақстан Республикасының аумағына әкелудің және басқалардың) заңдылығын куәландыратын құжатты беруге міндетті.
45. Жануарларды сыйға тартуға болашақ иесімен алдын ала келісілгеннен кейін жол беріледі.
46. Жабайы жануарларды сатып алу тәртібі міндетті түрде жануардың шығу тегінің заңдылығын растайтын құжаттарды ұсына отырып, Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен реттеледі.

6-тарау. Мәйіттерді көму немесе кәдеге жарату

47. Жануарлардың өлекселерін қоқыс жинауға немесе көмуге арналған контейнерлерге осы үшін бөлінбеген орындарда тастауға тыйым салынады.
48. Жануарлардың өлекселері зерттеу жүргізу үшін ғылыми мекемелерге берілуі мүмкін.
49. Жануарлардың өлекселерін кәдеге жарату санитарлық және ветеринарлық нормалар мен ережелерге сәйкес жүргізіледі.

7-тарау. Жабайы жануарларды ұстау саласындағы мемлекеттік органдарды бақылау

50. Еріксіз жағдайда немесе жартылай ерікті жағдайда тұрған жабайы жануарларды, оның ішінде аңшылық жануарларды асырау және өсіру кезінде осы Ереженің сақталуын бақылауды мемлекеттік ветеринариялық қадағалаудың лауазымды адамдары, ал жануарлардың сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерін жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшелері жүзеге асырады.

ссылка для перехода к обсуждению https://qansonar.com/forum/obsuzhdenie-proekta-pravil-soderzhaniya-i-razvedeniya-zhivotnykh-v-nevole/6-obsuzhdenie